Kapitał zagraniczny vs kapitał polski - powolna zmiana ról

Firmy z przewagą kapitału krajowego stanowią 83% firm (zatrudniających powyżej 10 pracowników) i generują blisko 60% przychodów sektora przedsiębiorstw, ale rentowność netto firm krajowych jest w wielu branżach wyższa niż firm zagranicznych. Nie musi to świadczyć o niższej efektywności firm zagranicznych, lecz być wynikiem rozliczeń w ramach międzynarodowych grup kapitałowych. Firmy krajowe dominują w budownictwie, produkcji odzieży, sektorze HORECA, branży spożywczej i transporcie.

W większości branż wydajność pracy, liczona jako relacja przychodów ogółem na 1 zatrudnionego, jest wyższa w firmach z udziałem kapitału zagranicznego. Wynika to z lepszego dostępu do kapitału, technologii, know-how, czy metod zarządzania, ale też efektów skali. Jeszcze raz widać, jak istotne dla wyników jest skalowanie biznesu.

Firmy krajowe w transporcie, farmacji i budownictwie poniosły wyższe nakłady inwestycyjne w relacji do przychodów niż firmy zagraniczne. To pozytywny sygnał, wskazujący na chęć modernizacji i rozwoju, mimo trudniejszego dostępu do kapitału. Patrząc wyłącznie na sektor przetwórstwa przemysłowego, do 2022 większe nakłady inwestycyjne (w ujęciu wartościowym) ponosiły firmy zagraniczne, jednak ostatnio obraz ten się zmienia – w latach 2023-2024 wyższą wartość inwestycji zrealizowały firmy krajowe.

Przy realizacji wielomiliardowych inwestycji infrastrukturalnych z udziałem środków publicznych i funduszy unijnych kluczowym zadaniem jest zapewnienie udziału krajowych firm, technologii i pracowników (tzw. local content), tak by stały się motorem wzrostu gospodarki w długim okresie. Obecnie najwyższy local content w inwestycjach energetycznych dotyczy lądowej energetyki wiatrowej (60–70%) oraz budowy elektrowni gazowych. Udział polskich firm w dostawach do morskiej energetyki wiatrowej (np. wieże, turbiny, fundamenty, jednostki serwisowe czy komponenty cyfrowe) to dziś średnio około 20–25%. Ambicją rządu i branży jest podniesienie tego udziału do 45–50%. W przypadku budowy pierwszej elektrowni jądrowej udział polskich firm ma wynieść 40%.

W farmacji dominują firmy z kapitałem zagranicznym, a krajowi producenci wciąż mają ograniczony udział w produkcji substancji czynnych (API). W zestawieniu największych firm farmaceutycznych w Polsce, tylko kilka to spółki z polskim kapitałem. Ok. 70% przychodów branży generują firmy z kapitałem zagranicznym, przy czym większość z nich nie prowadzi pełnej produkcji w Polsce, ograniczając się często do pakowania, magazynowania lub dystrybucji farmaceutyków. To sprawia, że Polska jest importerem netto leków i substancji czynnych, a deficyt handlowy w tym obszarze wyniósł w 2024 roku aż 6,7 mld EUR. Tylko około 30% leków sprzedawanych w aptekach pochodzi z krajowej produkcji, a udział polskich API w tych lekach jest marginalny.

Źródło: Raport PKO Bank Polski " Rola krajowego kapitału w gospodarce spojrzenie makro i branżowe"