Na przestrzeni ostatniej dekady stopa bezrobocia w Polsce obniżyła się o niemal 8pp, najsilniej w naszym regionie. Według Eurostatu, stopa bezrobocia w Polsce w 2q22 wyniosła 2,6%, a niższą stopę bezrobocia odnotowano jedynie w Czechach. Stopa bezrobocia obniżała się, mimo znaczącego napływu pracowników zagranicznych, przede wszystkim z Ukrainy.
Jednocześnie, stopa aktywności zawodowej, pomimo wzrostu o prawie 9pp w ciągu ostatnich 10 lat, do 78,8% , pozostaje niska na tle UE, a szczególnie w zestawieniu z innymi gospodarkami regionu (Czechy: 83,1%, Węgry: 82,8%).
Z tego względu w przypadku Polski zwiększenie liczby pracujących może zasadniczo przebiegać dwoma kanałami: poprzez dalszy napływ imigrantów oraz poprzez zwiększenie aktywności zawodowej obywateli.
Wśród osób w wieku 25-54, powszechnie uważanym za wiek najwyższej aktywności zawodowej (ang. prime age), wskaźnik dla Polski zasadniczo nie odbiega od mediany w UE i wynosi 87,8%. Relatywnie niska stopa aktywności zawodowej jest natomiast odnotowywana wśród osób w wieku około emerytalnym (57,8%), czemu sprzyja względnie niski na tle UE efektywny wiek emerytalny. Istotnym czynnikiem może być też słabsza niż w bogatszych państwach kondycja psychofizyczna osób w wieku dojrzałym, a także niedopasowanie i brak perspektyw na dostosowanie umiejętności do zmieniających się potrzeb pracodawców. W tym kontekście w kierunku wyższej stopy aktywności zawodowej odziaływać będzie poprawa dostępu do usług medycznych, promowanie zdrowego stylu życia oraz ułatwienie dostępu do bezpłatnych i dedykowanych tej grupie wiekowej szkoleń zmieniających lub podnoszących kwalifikacje zawodowe.
Jeszcze niższy poziom aktywności zawodowej (28,1%, wykres 7) charakteryzuje w Polsce najmłodszą kohortę wiekową (tj. osoby od 15 do 24 roku życia). Tu przyczyny w dużym stopniu wyjaśnia poziom wskaźnika NEET (neither in employment nor in education and training), mierzący udział osób bez zatrudnienia, nieuczących się oraz niezdobywających doświadczenia zawodowego. Według danych Eurostatu za 2021 ponad 13% młodych osób w Polsce spełniało definicję koncepcji NEET, tj. prawie tyle co w Hiszpanii (14,1%), która charakteryzuje się jednak dużo wyższym niż Polska poziomem ogólnej stopy bezrobocia. Niższe niż w Polsce wskaźniki NEET odnotowano w Czechach (10,9%) oraz na Węgrzech (11,7%). Względnie wysoki wskaźnik NEET może częściowo wynikać ze słabo rozwiniętego w Polsce systemu szkolnictwa zawodowego, który pozbawia możliwości zdobywania kwalifikacji przez osoby, które nie zdecydowały się na kontynuację nauki na studiach wyższych, a które ze względu na niskie kompetencje mają trudności ze znalezieniem zatrudnienia. Taką tezę wspiera fakt, że gospodarkom o relatywnie wyższej stopie aktywności osób w wieku 15-24 towarzyszy niski wskaźnik NEET.
Zwiększenie podaży pracy w najmłodszej grupie wiekowej może nastąpić również poprzez wejście na rynek pracy osób uczących się lub studiujących. W Polsce zatrudnionych jest jedynie 13% osób w wieku 15-29 objętych formalną edukacją. Choć stopa zatrudnienia jest wyższa niż w krajach regionu (Czechy: 8,0%, Węgry: 5,6%), to wyraźnie odbiega od poziomów odnotowywanych w najzamożniejszych gospodarkach europejskich.
Więcej informacji jest w Raporcie PKO Bank Polski RAPORT