Raport „The Future of European Competitiveness” przygotowany pod przewodnictwem M.Draghi (legendarnego byłego Prezesa EBC) potwierdza, że tempo wzrostu produktywności w UE jest znacznie niższe niż w Stanach Zjednoczonych czy Chinach. Spadek ten był dotychczas postrzegany jako niewielki problem, ale w obliczu narastających wyzwań, takich jak starzenie się społeczeństw oraz potrzeba inwestycji w cyfryzację, dekarbonizację i obronność, sytuacja staje się coraz bardziej krytyczna. Europa nie może już liczyć na wzrost wspierany przez rosnącą populację – liczba osób w wieku produkcyjnym będzie się stopniowo zmniejszać, co wymusza większą koncentrację na zwiększaniu produktywności.
W raporcie zaprezentowano „nową strategię przemysłową dla Europy”, wzywając UE do zwiększenia inwestycji o 800 mld EUR rocznie (+5pp PKB, finansowanych m.in. wspólnymi obligacjami), aby sfinansować radykalne i szybkie reformy oraz wzmocnić konkurencyjność. Plan przewyższa ambicjami plan Marshalla, który miał na celu odbudowę Europy Zachodniej po II wojnie światowej.
Raport identyfikuje trzy kluczowe obszary, w których Europa musi podjąć działania, aby odzyskać konkurencyjność i długoterminowy wzrost: zamknięcie luki innowacyjnej, dekarbonizację w połączeniu z poprawą konkurencyjności oraz zwiększenie bezpieczeństwa i zmniejszenie zależności. Europa pozostaje w tyle, szczególnie w obszarze technologii cyfrowych, takich jak sztuczna inteligencja czy chmura obliczeniowa. Istnieje duża luka w inwestycjach w badania i rozwój oraz trudności z komercjalizacją innowacji, co sprawia, że europejskie firmy technologiczne mają trudności z rozwojem i skalowaniem swojej działalności. Aby zmienić tę sytuację, konieczne jest stworzenie sprzyjających warunków do wzrostu innowacyjnych firm i likwidacja barier regulacyjnych, które blokują ich rozwój. W dążeniu do ambitnych celów klimatycznych Europa musi znaleźć sposób na integrację dekarbonizacji z polityką gospodarczą. Choć Europa jest liderem w technologiach czystej energii, takich jak elektrownie wiatrowe czy pojazdy elektryczne, konkurencja z Chinami w tych sektorach staje się coraz bardziej zacięta. Konieczne jest zbudowanie spójnej strategii dekarbonizacji, która obniży ceny energii (wyższe w Europie niż w USA czy Chinach) i pomoże europejskim firmom konkurować na globalnym rynku. Europa jest bardzo zależna od dostaw surowców krytycznych z Chin, co w obliczu rosnących napięć geopolitycznych staje się coraz większym ryzykiem. Unia Europejska musi rozwijać wspólną politykę gospodarczą, której celem będzie zabezpieczenie łańcuchów dostaw kluczowych technologii oraz zwiększenie własnych zdolności obronnych. Ważnym krokiem jest wzmocnienie sektora obronnego, który jest obecnie zbyt rozproszony i niedoinwestowany. Pomimo działań podejmowanych przez poszczególne państwa członkowskie, Europa nadal nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału z powodu braku koordynacji i spójnej strategii.
Istnieją trzy główne bariery: brak wyraźnych priorytetów, rozproszenie zasobów oraz brak skoordynowanych działań w kluczowych obszarach, takich jak polityka przemysłowa, handlowa i fiskalna. Aby sprostać tym wyzwaniom, raport postuluje konieczność przeprowadzenia reform, które zwiększą spójność polityk UE. Potrzebne jest również zmniejszenie obciążeń regulacyjnych, które szczególnie dotykają małe i średnie przedsiębiorstwa, oraz lepsze wykorzystanie funduszy publicznych na innowacje i obronność. Raport wskazuje, że bez natychmiastowych działań Europa może stracić możliwość realizacji swoich kluczowych celów, takich jak przywództwo technologiczne, neutralność klimatyczna i niezależność geopolityczna. Aby tego uniknąć, Europa musi skoncentrować się na zwiększeniu produktywności, wdrażaniu innowacji oraz lepszym wykorzystaniu zasobów finansowych i technologicznych.
Źródło: PKO Bank Polski