Laureaci Nagrody Nobla z ekonomii - twórcza destrukcja rodzi konflikty i postęp

Królewska Szwedzka Akademia Nauk postanowiła przyznać Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych w roku 2025 Joelowi Mokyrowi, Philippe’owi Aghionowi i Peterowi Howittowi

„za wyjaśnienie wzrostu gospodarczego napędzanego innowacjami”

z jedną połówką do

Joel Mokyr
Northwestern University, Evanston, IL, USA, Eitan Berglas School of Economics, Tel Aviv University, Israel

„za zidentyfikowanie warunków wstępnych dla zrównoważonego wzrostu poprzez postęp technologiczny”

a druga połowa wspólnie

Philippe Aghion
Collège de France i INSEAD, Paryż, Francja, London School of Economics and Political Science, Wielka Brytania

Uniwersytet Petera Howitta
Browna, Providence, RI, USA

„za teorię zrównoważonego wzrostu poprzez twórczą destrukcję”

Pokazują, jak nowe technologie mogą napędzać zrównoważony wzrost

W ciągu ostatnich dwóch stuleci, po raz pierwszy w historii, świat doświadczył trwałego wzrostu gospodarczego. To wydźwignęło ogromną liczbę ludzi z ubóstwa i położyło podwaliny pod nasz dobrobyt. Tegoroczni laureaci w dziedzinie nauk ekonomicznych, Joel Mokyr, Philippe Aghion i Peter Howitt, wyjaśniają, jak innowacje napędzają dalszy postęp.

Technologia rozwija się błyskawicznie i wpływa na nas wszystkich, a nowe produkty i metody produkcji zastępują stare w niekończącym się cyklu. To podstawa zrównoważonego wzrostu gospodarczego, który przekłada się na lepszy standard życia, zdrowie i jakość życia ludzi na całym świecie.

Jednak nie zawsze tak było. Wręcz przeciwnie – stagnacja była normą przez większość historii ludzkości. Pomimo od czasu do czasu ważnych odkryć, które niekiedy prowadziły do ​​poprawy warunków życia i wzrostu dochodów, wzrost gospodarczy zawsze w końcu się stabilizował.

Joel Mokyr wykorzystał źródła historyczne jako jeden ze sposobów odkrycia przyczyn, dla których zrównoważony wzrost stał się nową normą. Wykazał, że aby innowacje mogły następować po sobie w samonapędzającym się procesie, musimy nie tylko wiedzieć, że coś działa, ale także mieć naukowe wyjaśnienie, dlaczego tak się dzieje. Tego ostatniego często brakowało przed rewolucją przemysłową, co utrudniało rozwój w oparciu o nowe odkrycia i wynalazki. Podkreślił również wagę otwartości społeczeństwa na nowe idee i umożliwienia zmian.

Philippe Aghion i Peter Howitt badali również mechanizmy stojące za zrównoważonym wzrostem. W artykule z 1992 roku skonstruowali matematyczny model tzw. kreatywnej destrukcji: gdy na rynku pojawia się nowy i lepszy produkt, firmy sprzedające starsze produkty tracą. Innowacja reprezentuje coś nowego i dlatego jest kreatywna. Jest jednak również destrukcyjna, ponieważ firma, której technologia staje się passé, zostaje wyparta przez konkurencję.

Laureaci na różne sposoby pokazują, jak twórcza destrukcja rodzi konflikty, którymi należy zarządzać w sposób konstruktywny. W przeciwnym razie innowacje będą blokowane przez ugruntowane firmy i grupy interesu, które ryzykują, że znajdą się w niekorzystnej sytuacji.

„Praca laureatów pokazuje, że wzrostu gospodarczego nie można brać za pewnik. Musimy podtrzymywać mechanizmy leżące u podstaw twórczej destrukcji, aby nie popaść z powrotem w stagnację” – mówi John Hassler, przewodniczący Komitetu Nagrody w dziedzinie nauk ekonomicznych.

Źródło: https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2025/press-release/

Komentarz Dominiki Bettman:

Tegoroczny Nobel z ekonomii dla Joela Mokyra, Philippe’a Aghiona i Petera Howitta przypomina, że wzrost nie rodzi się wyłącznie z liczb, lecz z idei – z odwagi myślenia szerzej!
Laureaci pokazują, że trwały rozwój wymaga postępu technologicznego zakorzenionego w kulturze otwartości i zaufania, a także gotowości do „twórczej destrukcji” – zastępowania starych modeli nowymi.
To wizja gospodarki, w której innowacja nie jest efektem ubocznym, ale motorem zmian. W której badania, przedsiębiorczość i technologia współtworzą proces nieustannego uczenia się i odradzania.
Ta perspektywa jest mi wyjątkowo bliska. Bo wierzę, że prawdziwy rozwój – w biznesie, w technologii, w życiu – nie ma punktu końcowego. To nieustanne stawanie się lepszym.