Narzekamy na totalną niepewność co do rozwoju wydarzeń politycznych, geopolitycznych, gospodarczych, prawnych, społecznych, rzutujących na koniunkturę, inflację, rynki, konsumentów, ale to nie niepewność jest naszym najgorszym wrogiem w podejmowaniu decyzji. Najgorszy jest szum informacyjny wątpliwych i sprzecznych danych, wskaźników i raportów. W zależności którym danym, wskaźnikom i raportom uwierzymy, taki scenariusz koniunktury, inflacji, przebudowy łańcuchów dostaw wyda nam się najbardziej prawdopodobny i na taki będziemy przygotowywać firmę.
Czy możliwe jest podejmowanie takich decyzji, aby będą tak sam dobrze służyły firmie, niezależnie od tego jak głęboka – jeśli w ogóle – będzie recesja, jak wysoka będzie inflacja i jaka będzie jej struktura, po jakie środki – wojny, sankcje, cła, dotacje, blokady, dezinformacja – sięgną potęgi gospodarcze i polityczne w globalnej i lokalnej rywalizacji?
W Klubie Dyrektorów Finansowych „Dialog” pracujemy nad rekomendacjami najlepszych praktyk podejmowania decyzji biznesowych w takim środowisku informacyjnym. Ogłosimy je na naszej wiosennej konferencji 9.03.2023, tradycyjnie odbywającej się na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.
Kilka założeń już sformułowaliśmy:
- Po pierwsze, trafnie diagnozować swoje możliwości (zasoby, mocne i słabe strony, swoje i partnerów) i wyznaczać adekwatnie do nich cele, stale monitorować zasoby, poziom realizacji celów i korygować działania (w tej kolejności!).
- Analizować wskaźniki makroekonomiczne, ale jak najwięcej czerpać informacji od klientów i dostawców oraz ich klientów i dostawców i nimi się kierować szczególnie w działaniach krótkoterminowych. Pamiętać o tym, że wskaźniki wyprzedzające odzwierciedlają głównie nastroje, a te są kształtowane przez media, polityków i lobbystów.
- Nieustannie konfrontować swoje wnioski i refleksje z menedżerami z innych firm, dołączyć do merytorycznego i życzliwego środowiska biznesowego. „Ufamy kolegom po fachu.”
- Pamiętać o odróżnianiu zmiany dynamiki, od faktycznego spadku lub wzrostu jakiejś wartości.
- Wybierać właściwą bazę odniesienia do porównań wzrostów i spadków wartości rynkowych, makroekonomicznych, wewnętrznych.
- Analizować dużo dłuższy czas niż ostatnie trzy lata zaburzeń i skoków, bowiem dopiero wtedy trendy.
- Nie sugerować się nadmiernie raportami branżowymi. W tej samej branży są diametralnie różne sytuacje poszczególnych firm.
- Nie łudzić się możliwością zdobycia pełnej wiedzy. Powstały zjawiska, których nie ujmują żadne wskaźniki.
Główne wątpliwości co do rozwoju sytuacji makroekonomicznej
Rosnąca inflacja
Presja inflacyjna i zmiany popytu konsumpcyjnego nadal wywierają wpływ na przedsiębiorstwa poprzez wpływ na koszty pracy, energii i materiałów. Jak inflacja będzie ewoluować na całym świecie i jak zarządy mogą stępić jej wpływ na ich biznes?
Rosnące stopy procentowe
Banki centralne dążą do stłumienia inflacji poprzez wyższe stopy procentowe z efektem domina w postaci zmian kosztów finansowania zewnętrznego, poziomów inwestycji i względnej wartości walut. Jak rosnące stopy procentowe wpłyną na dostęp przedsiębiorstwa do kapitału i konsumentów oraz czy spowodują zasadnicze i gwałtowne zmiany konkurencyjności na świecie?
Niepewne perspektywy recesji
Globalne nastroje gospodarcze są dość ponure, z recesją w tle, sprzecznymi wskaźnikami i szerokim rozstrzałem prognoz. Jaka jest perspektywa gospodarcza, czym różni się od poprzedniej spadków koniunktury i jak to się rozegra w różnych sektorach?
Najważniejsze globalne zakłócenia
Napięcie geopolityczne
W związku z tym, że napięcie prawdopodobnie nie spadnie szybko, nie w perspektywie kilku lat, organizacje muszą nie tylko ograniczyć ryzyko, ale przemyśleć na nowo swoje modele biznesowe w celu uzyskania większej odporności i przewagi w wielobiegunowym świecie.
Wąskie gardła
Wąskie gardła w łańcuchach dostaw będą się utrzymywać ze względu na konieczność dostosowania ich do sojuszy politycznych, zwiększając strategiczne znaczenie zwinnych i zrównoważonych łańcuchów dostaw. Wąskie gardła będą powstać również na skutek ekstremalnych zjawisk pogodowych. Deglobalizacja – spowodowana czynnikami politycznymi – spowoduje jednak odbudowę mocy produkcyjnych w USA i w Europie, ponad globalne zapotrzebowanie, co z kolei będzie skutkować wzrostem cen ważnych produktów, podzespołów i surowców.
Wyzwania pracownicze
Niedobór pracowników jest hamulcem rozwojowym biznesu w całym zachodnim świecie. Trudność sytuacji pogłębiają konflikty i nieporozumienia międzypokoleniowe. Firmy nastawione na ludzi, kultura, a nowe sposoby pracy działają lepiej w warunkach niepewności.
Zakłócenia technologiczne
Rozwój nowych technologii (np. sztucznej inteligencji, rzeczywistości rozszerzonej, produkcji zaawansowanych mikroprocesorów, produkcji energii) podniesie poprzeczkę konkurencyjności, ale też przyczyni się do rozwiązania problemów dzisiaj nierozwiązywalnych. Rywalizacja mocarstw powoduje techno-nacjonalizm i rozchodzenie się ścieżek technologicznych według sojuszy politycznych.
Interwencjonizm państwowy
Interwencjonizm państw i stowarzyszeń państw przybrał ogromna skalę w odpowiedzi na pandemię. Potem kolejne wydarzenia go tylko wzmacniały, w szczególności agresja Rosji na Ukrainę, powodująca wielki skok zbrojeń. Duże znaczenie ma rywalizacja amerykańsko-chińska, np. w obszarze technologii mikroprocesorowych, a także powiązana zarówno z tą rywalizacją, jak i doświadczeniem przerwania łańcuchów dostaw w wyniku blokad pandemicznych – reindustrializacja Stanów Zjednoczonych, w mniejszym stopniu również Europy. Przeciwdziałanie skutkom zmian klimatycznych oraz transformacja energetyczna również dokonywane są głównie przez fundusze zarządzane przez państwa.
Zakłócony mechanizm cenowy
Ceny wielu kluczowych surowców i komponentów oraz usług wahają się w bardzo dużych przedziałach, rosną o kilkadziesiąt, a nawet kilkaset procent, a następnie w ciągu spadają do pierwotnych – lub znacznie niższych od szczytowych – wartości w ciągu kilku-kilkunastu miesięcy, np. gazu, frachtu, stali, mikroprocesorów. To się będzie powtarzać w miarę jak kolejne surowce czy komponenty będą „uzbrajane” do globalnej rywalizacji. Jednocześnie te wahania cen odzwierciedlane są w cenach dóbr końcowych jedynie wtedy, gdy rosną. Gdy spadają, ceny dóbr końcowych nie zmieniają się lub niewiele.
Iwona D. Bartczak
Rejestracja na konferencję 9.03 w serwisie społecznościowym Business Dialog